TVMVLTVS
PARISIENSIS
DESCRIPTIO PROPTER RAPTVM
D. BRVSSELLVM.
ESTIS ïo Galli victores ? cedat Iberus,
Subjiciatque iugo collum servire paratus.
Nam Ducis Enguinei virtus metuenda per orbem,
Coget adoratis per Flandrica rura tropæis,
Quod superest hostile sibi, quâ bella movebit,
Gallica Borbonidum divino missa favore
Lilia, terrarum imperio servata fateri.
Nam dum Dux Leopoldus ovans virtute suorum,
Et numero turgens, credit se illudere Gallis,
Inferiore manu infelix prostratus anhelat,
Qua fuga certa datur, nostrûm dum Martius ardor,
Hinc illinc multo perfundit sanguine campos.
Gallia sic victrix Hispano haud nata tumori,
Illico Divorum templis indicit honores.
Concurrit populus, miles, sanctúsque Senatus,
Rex, Regina, Duces, & quidquid claret in aula.
Ergo Iovi summo qui solus temperat orbem,
Victoresque facit, grates persolvit honore,
Quo sibi quisque potest, animo maiora rependens.
-- 4 --
Ast heu quis credat ! turbantur gaudia cunctis :
Nam dum vox populi vna sonat, Rex vivat, ïoque
Compita tota sonant, sacras vix liquerat ædes
Circumfusa phalanx Regem, cum fraude latenti
Brussellus, patriæ, populi, summique Senatus
Gloria, carpento rapitur, mactandus ad aras
Invidiæ, magnâ quòd libertate notabat
Harpuyias regni lacerantes viscera cuique,
Quorum pars ædes populi de sanguine pingit,
Pars in scorta iacit, partem alea decoquit, & sic
Infelix populus præda est canibusque, lupisque.
Sed Deus omnipotens, dum stringitur axe citato
Currus, sternit humi, raptari protinus omnis
Ætas atque ordo Brussellum agnoscit, & inde
Prô scelus inclamat ! noster sic tutor agatur
Livore hostili obscuras ad carceris vmbras !
Arma, Arma omnes : vix audito murmure vulgi
Quà data porta ruunt iuvenesque, virique, senesque,
Atque imbelle pecus mulier (mirabile dictu.)
Omnes attoniti furiatâ mente vagantur,
Brussellum inclamant, reparabilis adsonat Echo
Brussellum passim, passim furor arma ministrat.
Sic vrbs vasta licet, momento turbinis exit
Circumfusa armis, & in omni parte laborat,
Præsidiumque sibi per compita ponit vbique,
Ac pervicorum inflexus sua quisque tuetur.
Hos inter motus, bombardarumque tumultus,
Exilit arce suâ Milræus mente superbâ,
Atque furens animi, & frustra dum quos ego clamat,
Vndique per gerulos saxorum grandine septus,
-- 5 --
Ocyor huc repetit, quàm demens venerat vnde.
Interea Regina parens cum prole, tumultu
Audito populi, talem mirata furorem,
Maiori solito circum se milite cingit,
Tanquam si populus Regem obsidione teneret,
Atque excandescens gentili turgida fastu,
Artibus atque Italis nequicquam adiuta, minatur
Mille cruces diras populo, nova mille tributa.
Postera lux aderat, Phœbo crescente, furores
Crescebant cunctis, nec arma reponere quisquam
Cogi posse negat, si non Brussellus honori
Redditur & patriæ, cuius defensor habetur
Vnicus, adversum Gallos Italosque latrones.
Nam qui à Cancellis prisco de more vocatur,
Vendere fucatæ doctus tectoria linguæ,
Barbitioque gravis, sed falso crine pudendus,
Atrior interius, quam fucus præferat ipse,
Reginæ Matris tandem mandata secutus,
Ipse venit titubans animo properante covino
Gastonias ædes (notum quis creditur ille)
Dumque redit citius celerans deprenditur, inde
Turba fremens irâ, & iusto compulsa furore
Persequitur monstrũ, fugit improbus atque recõdit
Luinæis sese tectis, occumbere morti
Certus præsenti : sed protinus ille periclo
Milræi dextrâ subducitur, vnde furentes
Immeritas lacerant ædes saxóque manúque.
Hinc veneranda cohors summi sanctique Senatus,
Provida quò tandem tales devergere motus
Consueuêre, monet quòd si non ocyus iste
-- 6 --
Ignis sedetur, graviora incendia secum
Attrahet, ex cuius longè latéque vaganti
Flammâ, sit tandem regni secutura ruina.
Vincitur his mulier, servans sub pectorevirus
Vindictæ, innatum generi gentique superbæ.
Frendeat vsque licet secum, rabiatque vicissim
Iulius ille suus regni populator amicus :
Nam furor iste nihil, patriæ dum redditur alter
Tullius, hic poterit solus sedare furores
Fœmineos, solidæ magnus virtutis amator.
Venerat ergo dies iam tertia, quilibet ardet
Æstuat atque magis, donec Brussellus adesle
Dicitur : ô quanti plausus ! ô quanta fuêre
Gaudia sollicitam passim dispersa per vrbem !
Sic vbi redditus est patriæ laribusque paternus
Ille senex, vnus iustique bonique sacerdos,
Quàm cito sumpta simul, sunt tam citò tela reposta.
Hinc vos, qui summas regni tractatis habenas,
Discite, pro nutu cum Reges omnia possint,
Principibus cunctis solùm laudanda licere :
Namque nefas fieri, quod fas sibi posse monentur.